zondag 1 november 2009

Verkeerd is verkeert

Het verschijnsel stam plus T lijkt uit een ander tijdperk. Waar in de jaren '60 de nu lachwekkend lijkende modernisten die zich verenigden in ridicule collectieven als de Sosjaale Joenit nog trachtten alle woorden die op een D eindigden (de d die als een t wordt uitgesproken zoals in woord) met een T gespeld te krijgen lijkt nu de D als eindletter de overhand te hebben. Het probleem heeft zonder twijfel zijn oorzaak in het feit, dat zowel de eind-T als de eind-D hetzelfde klinken. Hoe heeft het ooit kunnen gebeuren dat de D als T ging klinken? Er zal historisch wel een oorzaak voor zijn aan te wijzen, maar we zitten nu met de gebakken peren. In het Engels is er een duidelijk verschil tussen bed en bet (tenzij je de woorden door iemand als Ruud Lubbers laat uitspreken). In het Nederlands hoor je het verschil tussen bekent en bekend echter niet.
Een voorbeeld van rtlboulevard.nl: In een interview verteld Marijke (Helwegen) dat ze in kerk zou willen preken. Die zin loopt al voor geen meter door het ontbreken van het lidwoord een voor kerk, maar de structurele fout zit natuurlijk in verteld. Dat moet hier vertelt zijn. Het is een taalfout die je tegenwoordig overal tegenkomt, zowel in kranten als op internet. Natuurlijk kennen we verteld als voltooid deelwoord (Marijke heeft mij verteld), maar in de derde persoon enkelvoud in de onvoltooid tegenwoordige tijd is het stam (vertel-) plus T: vertelt. In dit geval dus In een interview vertelt Marijke (Helwegen) dat ze in kerk zou willen preken.
Stam plus T. Het wordt waarschijnlijk niet eens meer onderwezen op onze scholen. Het is de sub-analfabeten dan ook niet kwalijk te nemen; ze weten immers niet beter. De grootsmoelen en modernisten zien het als vooruitgang, want de taal is levend (en dus onderhevig aan verandering). Maar taalregels zijn juist uitgevonden om communicatie te vereenvoudigen door misverstanden uit te sluiten. Er is n.l. een groot verschil tussen Scheringa bekend en Scheringa bekent.
Het bontst wordt het gemaakt door Hans Bennis, hoogleraar Taalvariatie aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Meertens Instituut. Volgens hem valt het allemaal best wel mee met de ongeletterdheid van de schooljeugd: “Jongeren zijn juist creatief met taal. De normen van de schrijftaal worden losser, hij word met een d en hij wordt met dt vinden veel mensen even goed.” Bennis is zelfs voor het afschaffen van de spelling: “Convergentie ontstaat vanzelf als mensen voor een grotere groep moeten schrijven. Laat ze onderling zelf maar uitmaken of ze een d of een t schrijven.” Ergo: terug naar de Toren van Babel, op naar een nieuwe babylonische spraakverwarring. Zo vraag ik me af hoe we zoekmachines nog kunnen gebruiken als we niet een gemeenschappelijke spelling aanhouden. Toen ik laatst op Martkplaats een heggenschaar zocht kwam ik erachter dat ik ook op heggeschaar moest zoeken, want dat woord wordt door de gemiddelde BLO-leerling blijkbaar zo gespeld. Tja, waarom dan niet hechchesgaar? De vraag is of ik die advertentie ooit zou vinden, want ik ben niet geneigd te zoeken op hechchesgaar, ik houd het liefst de standaardspelling van het Groene Boekje aan, dat voorkomt misverstanden.
Een van de meest voorkomende gevallen van "schrijf maar wat en denk vooral niet na" is de kreet waarmee tweedehands waar op internet wordt aangeprezen: "Heggeschaar verkeerd in goede staat". Nou dat is niet verkeerd! Hoewel, verkeerd is hier wel verkeerd, want het moet natuurlijk verkeert zijn. Verkeerd is hier dus foud. Maar het is niet verkeerd dat de hechchensgaar in goede staat verkeert.
Die vermaledijde D ook........